مدیر مدرسه (جلال آل احمد)
کتابی را در اینجا معرفی میکنم از نویسنده چپ گرا، جلال آل احمد (1302-1348) که در سال 1337 نگاشته است.
راوی داستان که از آموزگاری به تنگ آمده‌است، برای آسودگی خود و داشتن درآمد بیشتر و بی دردسر به مدیری دبستان رو می‌آورد، بی‌آنکه بداند چه دردسرهایی در پی خواهد داشت. دبستان شش کلاسه نوبنیادی در دو طبقه بود و نوساز بود و در دامنهٔ کوه تنها افتاده بود؛ و آفتاب رو بود. یک فرهنگ دوست خر پول، عمارتش را وسط زمین خودش ساخته بود و بیست و پنج ساله در اختیار فرهنگ گذاشته بود که مدرسه اش کنند و رفت و آمد بشود و جاده‌ها کوبیده بشود و این قدر ازین بشودها بشود، تا دل ننه باباها بسوزد و برای اینکه راه بچه‌هاشان را کوتاه بکنند، بیایند همان اطراف مدرسه را بخرند و خانه بسازند و زمین یارو از متری یک عباسی بشود صد تومان».
مدیر که خود را هیچکاره می‌داند و آمده تا گوشه‌ای آرام در دفترش از گچ خوردن و بیهودگی کار آموزگاری خود را برهاند، با دشواری سرپرستی «یک ناظم و هفت تا معلم و دویست و سی و پنج تا شاگرد» روبرو می‌شود. پس همه توان خود را به کار می‌گیرد تا کمبودها و نارسایی‌ها را به گونه‌ای سروسامان دهد. از آنجا که فرهنگ (آموزش و پرورش) همکاری اندکی می‌کند، دلسوزانه از پدر و مادرها و همسایه‌ها و مردم آن کوی و برزن کمک خواسته می‌شود. برای فرونشاندن آشوبها و درگیری‌های پیش آمده، کدخدا منشی شیوه مناسبی شناخته می‌شود. یکی از آموزگارها سر از زندان درمی‌آورد، دیگری از بیمارستان. بی شرمی آموزگاری که به یکی از شاگردان عکس‌های لختی زنی را می‌دهد تا با آن کاردستی درست کند.
جلال نظام آموزشی پوسیده زمان خود را به سخره گرفته و کاستی‌های آن را برملا می‌کند!
نقاط قوت: "نثر روان طنز تلخ" آل احمد با زبانی ساده و کنایه آمیز، مشکلات سیستم آموزشی را به تصویر می‌کشد. "نقد اجتماعی قوی" کتاب به خوبی بوروکراسی ناکارآمد، فساد و مشکلات آموزش را نشان می‌دهد. "شخصیت پردازی واقعی" مدیر، نمادی از روشنفکری است که با واقعیت‌های تلخ جامعه مواجه می‌شود.
نقاط ضعف: "پایان بندی ناامیدکننده" خواننده انتظار تغییر و تحول دارد، اما شخصیت اصلی به نوعی تسلیم شرایط می‌شود. "نگاه بدبینانه" کتاب رویکردی تلخ به آموزش دارد که ممکن است برای برخی خوانندگان بیش از حد منفی باشد.
نتیجه گیری: «مدیر مدرسه» یکی از مهم‌ترین آثار جلال آل احمد است که تصویری واقع گرایانه از ناکارآمدی سیستم آموزشی ایران ارائه می‌دهد. این کتاب با طنز تلخ و روایت قوی، همچنان برای خوانندگان امروز نیز جذاب و تأمل برانگیز است.
سلام دوستان هنر دوست